Giảm áp lực ô nhiễm môi trường

Đánh giá về những áp lực và các vấn đề gây ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường (TN và MT) Trần Hồng Hà cho biết: Cả nước có 283 khu công nghiệp, với hơn 550 nghìn m3 nước thải/ngày/đêm; 615 cụm công nghiệp (CCN), với khoảng hơn 5% có hệ thống xử lý nước thải tập trung, còn lại là các cơ sở sản xuất tự xử lý nước thải hoặc xả trực tiếp ra môi trường; gần 14 nghìn cơ sở y tế hằng ngày phát sinh hơn 47 tấn chất thải nguy hại và 125 nghìn m3 nước thải y tế.

Tổng số nước thải của 787 đô thị là ba triệu m3 /ngày/đêm, nhưng hầu hết chưa được xử lý; hơn 23 triệu tấn rác thải sinh hoạt, bảy triệu tấn chất thải rắn công nghiệp và hơn 630 nghìn tấn chất thải nguy hại. Trong khi đó, cả nước hiện có 458 bãi chôn lấp rác thải, trong đó 337 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh và hơn 100 lò đốt rác sinh hoạt công suất nhỏ có nguy cơ phát sinh khí đi-ô-xin, furan... rất lớn.

Đáng lo ngại, mỗi năm trung bình ở nước ta có khoảng 100 nghìn tấn hóa chất bảo vệ thực vật được sử dụng trong lĩnh vực nông nghiệp; tuy nhiên khoảng 80% lượng thuốc bảo vệ thực vật đang được sử dụng không đúng quy định, hiệu suất sử dụng chỉ đạt từ 25% đến 60%; công tác thu gom, lưu giữ và xử lý bao bì chưa được quan tâm, nhiều nơi thải bỏ ngay tại đồng ruộng gây phát sinh mùi, khí thải ra môi trường. Các hệ sinh thái tự nhiên khác như rừng ngập mặn, rạn san hô, thảm cỏ biển, mặc dù được quan tâm trồng mới, bảo tồn nhưng cũng đang suy thoái, chưa được khôi phục…

Theo Tổng Cục trưởng Môi trường (Bộ TN và MT) Nguyễn Văn Tài, nguyên nhân khiến cho ô nhiễm môi trường tiếp tục gia tăng ở nước ta thời gian qua, là do nhận thức, ý thức của chủ đầu tư, một số ngành, cấp chính quyền, tổ chức kinh tế, cộng đồng dân cư còn hạn chế. Tình trạng chú trọng lợi ích kinh tế trước mắt, coi nhẹ công tác BVMT còn khá phổ biến, nhất là trong quá trình thẩm định, xét duyệt, thực hiện các dự án đầu tư. Đáng lo ngại là xuất hiện ngày càng nhiều dự án đầu tư có quy mô lớn được cấp phép song thiếu tính toán về quy hoạch, chưa được đánh giá đầy đủ các tác động tới môi trường; việc kiểm soát, phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường trong các dự án đầu tư chưa được quan tâm thích đáng. Ngoài ra, mỗi năm cả nước có hơn hai nghìn dự án đầu tư thuộc đối tượng phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, cho nên nếu không được đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát thì đây sẽ là những nguy cơ rất lớn cho môi trường.

Để khắc phục những bất cập nêu trên, từng bước giảm và tiến tới kiểm soát những áp lực tác động đến ô nhiễm môi trường, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết: Thời gian tới, Bộ TN và MT khẩn trương xây dựng Quy hoạch BVMT quốc gia làm căn cứ thẩm định, phê duyệt các dự án đầu tư của từng vùng phù hợp yêu cầu BVMT, định hướng ưu tiên lĩnh vực, công nghệ đầu tư phù hợp với quy hoạch môi trường. Ban hành hệ thống tiêu chí đánh giá, sàng lọc, lựa chọn ưu tiên các dự án công nghệ cao, công nghệ thân thiện với môi trường. Bảo đảm theo đúng định hướng tăng trưởng xanh, phát triển bền vững. Sửa đổi, bổ sung các quy định về đánh giá môi trường chiến lược và đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép xả nước thải vào nguồn nước. Ngành TN và MT tiếp tục rà soát quy hoạch, xây dựng các khu xử lý, chôn lấp rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp, chất thải nguy hại đáp ứng nhu cầu tại các địa phương, các khu vực kinh tế trọng điểm, nơi có các dự án lớn. Kiểm soát, giám sát chặt chẽ hoạt động phát sinh, thu gom, vận chuyển, xử lý, thải bỏ, chôn lấp chất thải, nhất là chất thải nguy hại.

Các chuyên gia cũng cho rằng, về lâu dài Bộ TN và MT cần phối hợp các bộ, ngành, cơ quan chức năng tiếp tục nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện hệ thống chủ trương, chính sách, pháp luật về BVMT, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật nói chung, bám sát thực tế và theo kịp tiến trình phát triển, hội nhập quốc tế của đất nước. Thể chế hóa kịp thời và tổ chức thực hiện nghiêm các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về BVMT; chú trọng nâng cao nhận thức và đề cao trách nhiệm của các cấp, các ngành. Phối hợp, chặt chẽ, đồng bộ giữa các ngành, giữa T.Ư và địa phương, nhất là phát huy hiệu quả hoạt động của lực lượng cảnh sát môi trường, Bộ TN và MT chịu trách nhiệm tổng thể về kiểm tra, giám sát, bảo đảm thực hiện đúng trách nhiệm của các cơ quan có liên quan.