Gìn giữ nét đẹp Tết Việt

Trong tâm thức mỗi người dân Việt Nam, những ngày Tết truyền thống luôn có ý nghĩa thật đặc biệt. Bởi Tết không chỉ là dịp mỗi người trở về đoàn tụ gia đình, sum vầy bên mâm cơm ấm áp tình thân chào đón năm mới, mà còn là dịp để gìn giữ bản sắc dân tộc qua việc duy trì những phong tục, nét đẹp văn hóa cổ truyền. Vì lẽ đó, giá trị tinh thần của Tết Nguyên đán là của chung cộng đồng dân tộc, dòng họ, gia đình và mỗi người Việt Nam.

Trải nghiệm không gian Tết truyền thống

Với nhịp sống ngày càng hối hả, bận rộn có lẽ những ngày Tết cổ truyền mới là dịp để mọi người có thể thảnh thơi cùng nhau quây quần, gìn giữ những nét đẹp văn hóa trong ngày Tết thông qua các hoạt động như gói bánh chưng, đi chợ Tết, xin chữ đầu xuân, du xuân... Cũng chính vì thế, từ nhiều năm nay, mỗi dịp xuân về, một số cơ quan, đơn vị, trường học, khu dân cư trên địa bàn tỉnh thường tổ chức các hoạt động đón Tết đầy ý nghĩa nhằm góp phần giáo dục cho thế hệ trẻ thêm hiểu và trân trọng những bản sắc văn hóa dân tộc.

Những ngày giáp Tết, học sinh, thiếu nhi các địa phương đã được tận hưởng một không gian Tết xưa được tái hiện, tạo cơ hội cho các bạn trẻ, thanh thiếu nhi và các vị phụ huynh được hòa mình vào chuỗi các hoạt động mang đậm chất dân gian truyền thống. Với chủ đề Ngày Tết quê em, chương trình trải nghiệm tại các trường học đã tạo dựng các gian gói bánh chưng, gian viết thư pháp, gian trưng bày tái hiện không gian Tết xưa và không gian tổ chức các trò chơi dân gian hấp dẫn, thú vị như: Ô ăn quan, nhảy sạp...

Thu hút khá đông các bạn thiếu nhi tham gia hoạt động gói bánh chưng. Với sự hướng dẫn nhiệt tình của các thầy, cô giáo và cả bố mẹ, các bạn nhỏ ai cũng cũng hồ hởi, chăm chú, tỉ mỉ làm từng bước theo hướng dẫn của thầy cô để có thể gói hoàn chỉnh chiếc bánh của riêng mình.

Em Đinh Trâm Anh, học sinh lớp 7A4 Trường THCS Trần Quốc Toản phấn khởi chia sẻ: “Em và các bạn rất háo hức tham gia chương trình trải nghiệm ngày Tết quê em do nhà trường tổ chức. Tại đây, em được học cách gói bánh chưng, em rất thích. Đồng thời cũng được hướng dẫn cách trang trí nhà cửa đón tết, tìm hiểu nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong ngày Tết. Điều này rất bổ ích đối với chúng em”.

Không chỉ các em nhỏ thích thú mà nhiều phụ huynh cũng đánh giá cao các hoạt động trải nghiệm bổ ích, thú vị tại chương trình.

Chị Lê Kim Thư, phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Liêm Chính (TP. Phủ Lý) cho biết: "Việc nhà trường tổ chức Ngày hội Tết quê em cho các con tham gia thật sự là hoạt động ý nghĩa. Với sự tái hiện khá chân thực, sinh động không gian Tết truyền thống tại đây đã giúp các con có thêm kiến thức, hiểu thêm về văn hóa ngày Tết Việt Nam". 

Bằng sự linh hoạt, sáng tạo, vài năm trở lại đây, phần lớn các trường học trên địa bàn nhất là cấp mầm non, tiểu học trước mỗi dịp Tết cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động trải nghiệm, giao lưu giáo dục văn hóa truyền thống, gói bánh chưng giúp đỡ bạn nghèo vào những giờ học ngoại khóa cho học sinh tham gia. Qua đó, thiết thực giúp học sinh có nhận thức sâu sắc về giá trị văn hóa của dân tộc, không ngừng nâng cao ý thức giữ gìn, trân trọng, phát huy những nét đẹp truyền thống, đồng thời xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, lành mạnh.

Nâng niu và gìn giữ nét đẹp văn hóa ngàn đời

Nói đến Tết xưa, thì không thể thiếu được “Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”. Phong vị Tết Việt đã hiện rõ trong đó. Từ món dùng để thờ cúng, ăn uống trong dịp đầu xuân đến những thứ thuộc về văn hóa tâm linh, vui chơi đều có đủ.

Thật vậy, mỗi dịp Tết đến, xuân về thì dù bận bịu đến mấy, dù có thiếu thốn đến đâu, bằng cách này hay cách khác, người người, nhà nhà đều cố gắng chuẩn bị cho gia đình mình một cái Tết đủ đầy, tươm tất theo nếp cũ. Và trong những phong tục đón Tết ấy vẫn còn mang đậm nét văn hóa từ đời ông cha truyền lại. Đó là từ ngày 23 tháng Chạp, các gia đình dọn dẹp sạch sẽ nhà cửa để cúng ông Công, ông Táo với mâm cơm cùng 3 chú cá chép để tiễn các ông về trời, mong ông sẽ báo cáo với Ngọc Hoàng những điều tốt về gia chủ.

Và đầm ấm nhất, vui nhất có lẽ vẫn là những phút giây cả nhà quây quần gói bánh, trông nồi bánh chưng cả đêm với những câu chuyện hàn huyên về một năm vất vả qua đi. Mỗi vùng miền, mỗi địa phương đều có những nét văn hóa đặc trưng của ngày Tết song những tục như xông đất, đi lễ cầu may, xin lộc, chúc tết, mừng tuổi... thì ở đâu cũng giống nhau. Mỗi phong tục đều mang một nguồn gốc riêng, ý nghĩa tâm linh riêng song đều hướng đến mang lại những niềm may mắn, an lành trong năm mới cho mọi người, mọi nhà vì vậy được gìn giữ và lưu truyền từ ngàn đời nay.

Bà Nguyễn Thị Liệu, xã Thanh Hà, huyện Thanh Liêm chia sẻ: Bây giờ cuộc sống hiện đại, con cái cũng đi làm ăn xa quanh năm, đến Tết mới có dịp tụ họp đông đủ, nên tôi vẫn muốn lưu giữ những nét phong tục Tết truyền thống cho con cháu để biết về nguồn cội, tổ tiên, về truyền thống của dân tộc. Tết năm nào tôi cũng vẫn tự tay gói bánh chưng, giò mỡ, muối dưa hành, sau Giao thừa cùng con cháu đi lễ chùa để cầu một năm mới may mắn, phúc lộc, bình an và tỏ tấm lòng thành kính của mình đối với đức Phật, tổ tiên.

Trải qua ngàn đời, Tết Việt vẫn giữ được những giá trị văn hóa riêng, vẫn là ngày lễ quan trọng nhất, ấm áp nhất, đủ đầy nhất của cả dân tộc, là ngày của sự đoàn tụ, sum vầy. Đôi khi nhịp sống hiện đại không tránh được những biến đổi, những giản lược về nghi lễ khiến nhiều người quên đi những giá trị văn hóa tốt đẹp đó.

Song dù làm gì, ở đâu, thì ngày Tết mỗi người hãy cho mình thời gian để trở về với gia đình. Có thể không kịp tự tay gói một chiếc bánh chưng, trang hoàng nhà cửa thì ít nhất cũng cho mình cơ hội để cùng những người thân yêu quây quần bên mâm cơm chiều cuối năm, cùng nhau dạo quanh một tuyến đường ngập tràn cây đào, cây quất ngày xuân, cùng gửi đến họ hàng những lời chúc đầu năm an khang, thịnh vượng...

Những phong tục cổ truyền ngày Tết không chỉ là những hoạt động văn hóa mang tính biểu trưng, mà còn là sợi dây kết nối quá khứ với hiện tại, tương lai. Giữ gìn vẻ đẹp Tết cổ truyền chính là góp phần phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong cuộc sống đương đại, làm cho mọi người càng thêm yêu quê hương, đất nước, càng gắn bó mật thiết với gia đình, với cộng đồng và trân quý những giá trị tốt đẹp của cuộc sống. Từ đó, sống đẹp hơn, có trách nhiệm hơn.

Hoa Hiên