Giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa Lễ Phát lương Đức Thánh Trần Đền Trần Thương

Lễ Phát lương Đức Thánh Trần Đền Trần Thương - Xuân Ất Tỵ năm 2025 được UBND tỉnh Hà Nam tổ chức tại Di tích quốc gia đặc biệt đền Trần Thương vào đêm ngày 11/2 (tức 14 tháng Giêng).

Dự Lễ có các đồng chí: Nguyễn Thị Doan, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Năm; Lê Thị Thủy, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Đinh Thị Lụa, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy; Trương Quốc Huy, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh; Hoà thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội.

Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực HĐND, lãnh đạo UBND tỉnh, lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh cùng đông đảo Nhân dân và du khách thập phương…

Theo sử sách ghi lại, Đền Trần Thương (xã Nhân Đạo cũ, huyện Lý Nhân) thờ Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn cùng gia quyến và các Bộ tướng. Tương truyền, ngôi đền được xây dựng trên nền kho lương chính (trong 6 kho) mà Trần Hưng Đạo cho lập trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông lần thứ 2 (1285). Sau nay, để tưởng nhớ công lao to lớn của vị Anh hùng dân tộc Quốc công Tiết chế Hưng Ðạo Ðại Vương Trần Quốc Tuấn, nhân dân xã Nhân Đạo đã tổ chức Lễ hội phát lương Ðức Thánh Trần đền Trần Thương vào giờ Tý ngày rằm tháng Giêng hằng năm, tái hiện lại cảnh "Khao quân" của quân đội nhà Trần với những nghi thức truyền thống, chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Túi lương là lộc ban - cũng là lời nguyện của Đức Thánh Trần phù hộ cho một năm Quốc thái dân an, nhân khang vật thịnh, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà no ấm.

Lễ hội đền Trần Thương và Lễ phát lương Đức Thánh Trần đã trở thành nét văn hóa đẹp, thể hiện niềm tin yêu tôn kính bậc Thánh nhân cứu quốc; đồng thời thể hiện khát vọng chân chính, thiêng liêng mãi mãi được lưu truyền từ đời này sang đời khác.

Với mục đích bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, giáo dục truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm của ông cha ta, khơi dậy đạo lý "uống nước nhớ nguồn", biết ơn và tri ân những người có công với đất nước, năm 2010, UBND tỉnh Hà Nam đã phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phục dựng lại Lễ phát lương Đức Thánh Trần tại Đền Trần Thương và từ đó đến nay đã trở thành lễ hội thường niên của địa phương.

Đồng chí Trương Quốc Huy, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh đọc diễn văn và đánh trống khai mạc Lễ phát lương Đức Thánh Trần Đền Trần Thương xuân Ất Tỵ năm 2025.

Phát biểu tại buổi lễ, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Trương Quốc Huy khẳng định: Sau 15 năm tổ chức, Lễ Phát lương Đức Thánh Trần đền Trần thương đã trở thành nét đẹp truyền thống, tôn vinh các anh hùng có công dựng nước và giữ nước, đồng thời lan tỏa giá trị lịch sử dân tộc. Sự kiện này nhắc nhở hậu thế trân trọng quá khứ, bày tỏ lòng kính trọng với các bậc tiền nhân, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân và tiếp nối tư tưởng “Thời bình, phải khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc”.

Bên cạnh đó, Lễ Phát lương Đức Thánh Trần đền Trần thương còn là cơ hội để quảng bá hình ảnh Hà Nam đổi mới, phát triển đến với đồng bào cả nước và kiều bào ở nước ngoài. Lễ hội mang ý nghĩa cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, phúc lộc dồi dào, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, thể hiện khát vọng về một đất nước hưng thịnh, phát triển bền vững.

Đồng chí Trương Quốc Huy nhấn mạnh, Hà Nam đang tận dụng tốt thời cơ, phát huy tiềm năng và thế mạnh trong phát triển du lịch tâm linh, từng bước chuyển mình hướng tới một nền kinh tế bền vững, phát triển vượt bậc. Để đảm bảo tốc độ tăng trưởng kinh tế vững mạnh, văn hóa cần được phát triển đồng bộ, hài hòa. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đòi hỏi sự chung tay của các cấp ủy Đảng, chính quyền từ Trung ương đến địa phương và sự quan tâm, đóng góp của toàn thể Nhân dân, góp phần khẳng định vị thế Hà Nam xứng đáng với danh hiệu "Điểm đến văn hóa địa phương hàng đầu thế giới" năm 2023 và "Điểm đến du lịch mới nổi hàng đầu Châu Á" năm 2024 do Tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới vinh danh. Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh tin tưởng rằng Nhân dân xã Trần Hưng Đạo, UBND huyện Lý Nhân cùng các cơ quan, ban ngành trong tỉnh sẽ tiếp tục chung sức duy trì, phát triển lễ hội Đền Trần Thương thành thương hiệu văn hóa đặc sắc của địa phương, qua đó thúc đẩy du lịch tâm linh và góp phần quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh Hà Nam đến với đông đảo du khách thập phương.

Năm nay, Lễ phát lương Đức Thánh Trần đền Trần Thương được tổ chức khai hội từ ngày mồng 8 tháng Giêng và nghi lễ phát lương cho nhân dân và du khách thập phương diễn ra vào đêm 14 rạng sáng 15 tháng Giêng theo truyền thống.

Theo ông Nguyễn Đức Nhương, Chủ tịch UBND huyện, Trưởng ban quản lý Khu di tích quốc gia đặc biệt đền Trần Thương, Lễ phát lương Đền Trần Thương năm nay tiếp tục do UBND tỉnh đứng ra tổ chức; các nghi lễ tâm linh do Ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Hà Nam chủ trì. Ông Nhương cũng cho biết thêm, nhằm phát huy giá trị văn hoá lịch sử của Đền Trần Thương, địa phương đã tổ chức các chuỗi hoạt động lễ hội xuân Trần Thương, trong đó trọng tâm là Lễ phát lương Đức Thánh Trần. Năm nay, UBND tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt công tác tổ chức lễ hội nhưng với quan điểm lễ hội của dân, do dân thực hiện, lễ phát lương được thực hiện ở qui mô cấp tỉnh. Khác với mọi năm, để cho du khách thập phương có thời gian lưu lại tham quan, chiêm bái và nhận túi lương thảo của Đức Thánh Trần được lâu hơn, BTC chỉ mở 12 cửa phát lương ở phía Đông và phía Tây thuộc Nghi môn ngoại của Đền để phát túi lương thảo cho nhân dân trong giờ Tý đêm rằm tháng Giêng, ít hơn so với mọi năm. Thay vào đó sẽ tổ chức phát lương cho du khách về cửa Đền cả ngày Rằm tháng Giêng. Đồng thời cùng với các nghi lễ tâm linh truyền thống, BTC còn tổ chức nhiều hoạt động văn hoá văn nghệ đặc sắc bên trong khuôn viên của Khu di tích để phát huy hết giá trị của lễ hội đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá của nhân dân và du khách thập phương.

Sau những nghi lễ tâm linh truyền thống, lương thảo của Đức Thánh Trần đã được làm lễ trong mật cung được đưa ra các cửa phát lương để phát cho nhân dân. Để đảm bảo nhân dân và du khách về dự lễ ai cũng nhận được lương cầu may đầu Xuân, Ban tổ chức đã phối hợp với nhà đền chuẩn bị gần 20.000 túi lương thảo gồm 5 loại ngũ cốc theo truyền thống. Bên cạnh phần nghi lễ truyền thống, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao phong phú, sôi nổi phục vụ nhân dân và du khách tới tham dự lễ hội cũng được Ban quản lý Khu di tích lịch sử quốc gia Đền Trần thương tổ chức, nhằm mang lại không gian lễ hội đặc sắc cho nhân dân.

Để bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn giao thông cho các đại biểu, du khách và nhân dân, Giám đốc Công an tỉnh Hà Nam đã chỉ đạo Công an huyện Lý Nhân phối hợp các phòng nghiệp vụ tiến hành khảo sát địa bàn, triển khai kế hoạch, phương án như: tổ chức hướng dẫn, phân luồng giao thông; bố trí các bình chữa cháy tại các nơi diễn ra lễ thắp hương…

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh đặc sắc, năm 2017 Lễ hội đền Trần Thương đã được ghi danh vào mục di sản văn hóa phi vật thể của Quốc gia. Lễ hội cũng là nét đẹp văn hóa đặc sắc dịp đầu xuân vẫn luôn được nhân dân Hà Nam lưu truyền, gìn giữ và phát huy cho hôm nay và mai sau.

Khánh Giang