Tổ chức Y tế thế giới WHO đã tuyên bố kháng thuốc là một trong 10 mối đe dọa hàng đầu sức khỏe công cộng toàn cầu mà nhân loại phải đối mặt. Nguyên nhân kháng thuốc chủ yếu là do lạm dụng, sử dụng không hợp lý thuốc kháng vi sinh vật, đặc biệt là thuốc kháng sinh. Tình trạng kháng thuốc ngày càng phổ biến, khiến bệnh dễ lây lan nhanh hơn, khó điều trị, làm tăng chi phí chăm sóc sức khỏe cũng như gánh nặng kinh tế đối với gia đình và xã hội. Tuy nhiên, hiện nay, không ít người dân vẫn chưa thực sự ý thức được những hệ lụy khó lường do việc kháng thuốc gây ra.
Báo động tình trạng lạm dụng kháng sinh
Hễ nhức đầu, ho, sổ mũi là bà P.T.H (ở TDP Thá, phường Liêm Chính) lại ra hiệu thuốc gần nhà để mua thuốc kháng sinh. Bà H cho biết: “Vì hầu như lần nào uống thuốc cũng thấy đỡ và khỏi nên mỗi khi ốm nhẹ tôi lại tự mua thuốc về uống, vừa tiện vừa đỡ tốn kém”.
Cũng giống như bà H, mỗi khi thấy con húng hắng ho, sổ mũi, chị V.T.T (phường Lê Hồng Phong, TP Phủ Lý) thường ra hiệu thuốc gần nhà để mua thuốc cho con. Chị T chia sẻ: “Những lần trước mua thuốc ở đây về tôi thấy con thôi bệnh, khỏe nhanh. Tôi vẫn biết là cho con đi khám bệnh, điều trị thì tốt hơn nhưng đi bệnh viện thì phải chờ đợi rất lâu, tốn kém đã đành, nhiều khi vào viện có nhiều cháu mắc bệnh khác lại lây sang con mình thì khổ. Nói chung thì người bán cho mình thuốc gì, hướng dẫn sử dụng sao thì mình biết theo vậy thôi...”.
Ảnh minh họa
Khảo sát thực tế tại một số quầy thuốc tân dược trên địa bàn TP Phủ Lý cho thấy, tình trạng mua, bán thuốc không có đơn của bác sỹ diễn ra khá phổ biến. Sự dễ dãi trong mua, bán, sử dụng thuốc kháng sinh đang là một thực tế khó kiểm soát. Nhiều bà mẹ còn có thói quen khi thấy tình trạng bệnh của bé giống lần trước nên thay vì đi khám, họ lấy đơn thuốc cũ đi mua thuốc, vừa tiết kiệm, vừa đỡ tốn thời gian mà không biết rằng mỗi lần bệnh có mỗi tiến triển khác nhau và khi uống sẽ không còn hiệu quả.
Ngoài việc tự ý mua thuốc mà không có đơn, có trường hợp, người bệnh sau khi dùng vài ngày thấy hết triệu chứng thì ngừng uống, ngừng điều trị trong khi đó vi khuẩn chỉ mới suy yếu đi chứ chưa bị "tiêu diệt" triệt để.
Theo các chuyên gia y tế, kháng sinh chỉ được sử dụng khi bị các bệnh nhiễm khuẩn và được bác sĩ chỉ định dựa vào cận lâm sàng, lâm sàng để xác định có nhiễm khuẩn hay không và lựa chọn kháng sinh phù hợp.
Việc tự ý mua và sử dụng kháng sinh không hợp lý, sử dụng kháng sinh khi không mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn sẽ làm gia tăng tình trạng kháng thuốc, ảnh hưởng đến người bệnh và cộng đồng. Nếu sử dụng kháng sinh không đúng tiêu chuẩn và chỉ định thì sau này bị bệnh, việc sử dụng kháng sinh sẽ rất khó khăn, nghiêm trọng hơn, còn tạo ra những vi khuẩn kháng thuốc, những loại vi khuẩn ấy có thể lây lan từ người này sang người khác rất rất nguy hại cho cộng đồng.
Hậu quả của việc lạm dụng thuốc kháng sinh dẫn đến kháng thuốc còn là thời gian điều trị bệnh kéo dài, trong nhiều trường hợp cần sử dụng nhiều kháng sinh hơn bình thường, chi phí điều trị tăng cao. Đặc biệt, việc xuất hiện nhiều khuẩn kháng thuốc còn làm tăng nguy cơ tử vong, nhất là với những ca bệnh nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn.
Nâng cao nhận thức, trách nhiệm khi sử dụng kháng sinh
Việt Nam đang được xếp vào danh sách các nước có tỷ lệ kháng thuốc cao trên thế giới. Theo điều tra của WHO tại Việt Nam, 83% vi khuẩn Pneumococal (vi khuẩn gây ra viêm phổi, viêm màng não…) đã kháng với kháng sinh penicillin. Có tới 72% vi khuẩn Ecoli gây các bệnh về tiêu chảy và đường ruột đã kháng ceftriaxon. Nếu nhiễm các vi khuẩn này, những thế hệ kháng sinh phổ biến trước đây như penicillin hay ceftriaxon sẽ không còn tác dụng.
Ảnh minh họa
Tuần lễ nâng cao nhận thức về kháng thuốc (WAAW) là một chiến dịch toàn cầu được tổ chức hàng năm, năm 2023 chiến dịch diễn ra từ ngày 18 – 24/11. Chủ đề của WAAW năm 2023 là “Cùng nhau ngăn chặn tình trạng kháng thuốc” nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về kháng kháng sinh, khuyến khích việc sử dụng thuốc kháng sinh một cách thận trọng, tăng cường các biện pháp phòng ngừa nhằm giảm sự xuất hiện và lan rộng của kháng thuốc trên cơ sở hợp tác cùng nhau thông qua hướng tiếp cận Một sức khỏe (One health).
Mới đây, ngày 25/9/2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1121/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược quốc gia về phòng, chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Chiến lược quốc gia về phòng chống kháng thuốc đã thể hiện nỗ lực của Chính phủ Việt Nam, phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế khác nhằm chống lại sự gia tăng của tình trạng kháng thuốc. Theo đó, mục tiêu chiến lược hướng đến là “làm chậm sự tiến triển kháng thuốc và ngăn chặn, kiểm soát sự lây lan của các vi sinh vật kháng thuốc, bệnh truyền nhiễm, đồng thời đảm bảo sự sẵn có, liên tục các thuốc kháng vi sinh vật và sử dụng thuốc kháng vi sinh vật hợp lý để điều trị hiệu quả các bệnh truyền nhiễm ở người và động vật, góp phần bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe con người và động vật, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước”.
Chiến lược đề ra các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030, gồm: Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền địa phương và hiểu biết của nhân viên y tế, thú y và người dân về phòng, chống kháng thuốc; củng cố hệ thống giám sát kháng thuốc để cảnh báo kịp thời về sự xuất hiện, lan truyền, mức độ và xu hướng kháng thuốc của các vi sinh vật; giảm sự lan truyền của vi sinh vật và bệnh truyền nhiễm; sử dụng thuốc kháng vi sinh vật ở người và động vật hợp lý, an toàn và có trách nhiệm… và đến năm 2045, Việt Nam kiểm soát cơ bản tình trạng kháng thuốc, có hệ thống giám sát kháng thuốc, sử dụng, tiêu thụ kháng sinh hoạt động hiệu quả tương đương với các nước phát triển.
Chiến lược cũng đề ra 8 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để phòng, chống kháng thuốc, trong đó đề cao việc phối hợp hành động và đáp ứng liên ngành; hoàn thiện các chính sách, pháp luật, quy định chuyên môn; đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông và vận động xã hội; tăng cường hệ thống giám sát kháng thuốc, sử dụng và tiêu thụ thuốc kháng vi sinh vật ở người, động vật, môi trường và thương mại; tăng cường nhân lực, tài chính, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế để phòng, chống kháng thuốc. Sẽ có 3 đề án trọng điểm được xây dựng và triển khai thực hiện chiến lược. Chính phủ cũng đã phân công rõ trách nhiệm cho các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc tổ chức thực hiện Chiến lược…
Tỉnh Hà Nam đang nghiên cứu, xây dựng kế hoạch thực hiện chiến lược này. Hơn lúc nào hết, cả xã hội cần vào cuộc để nâng cao nhận thức về sử dụng kháng sinh hợp lý, giảm thiểu trình trạng kháng thuốc kháng sinh trong điều trị, đảm bảo sức khỏe cộng đồng và thế hệ tương lai.
Ý kiến ()