Truyện dân gian xưa kể rằng: có một người goá phụ nghèo ngày ngày vào rừng đào rễ cây về nuôi con. Một hôm vì đào nhiều quá, bà kiệt sức rơi xuống hố sâu và chết. Người con gái đi tìm mẹ, thấy được xác mẹ và đem về chôn cất. Cô khóc ròng ngày này qua tháng khác để rồi chết bên mồ mẹ. Sáng hôm sau cô thoát xác thành loài ve sầu vang những khúc ca bi tráng – khúc ca rạo rực đánh thức mùa hè.
Ai bảo tháng 5 là tháng chia ly, những cô cậu học trò, ngước nhìn cành phượng thắm sắc mà mắt cứ rưng rưng, trang lưu bút nhòe trong kỷ niệm. Phượng cứ thắm, kiêu hãnh trong nắng vàng để mặc lòng ai thêm xốn xang về một thời cắp sách. Tuổi ấu thơ, đâu biết phượng buồn đến vậy, lũ học trò quê vô tư, tranh nhau nhặt cánh phượng rơi chẳng phải ép vào lưu bút mà chỉ để nhâm nhi cái vị chua chua, man mát trong từng chiếc cánh đỏ rực. Có đứa vô tâm, tay kéo chùm phượng còn rực cháy trên cây, bẻ vội, rồi nhét nhanh vào trong cặp chỉ sợ bác bảo vệ trường bắt được. Trò chơi của học trò quê cũng không phải đu quay, bơi thuyền mà chỉ là chơi chắt, chơi chuyền, chơi ô ăn quan, nhảy dây, đánh đáo dưới tán phượng, tán bàng.
Ngày nắng, trống điểm giờ ra chơi, học trò như bầy ong vỡ tổ òa ra sân trường. Con gái thì mang theo bộ chắt, bộ chuyền. Con trai thì mang cù, mang đáo tìm chỗ chơi. Trời rợp nắng, nhưng sân trường thì rợp bóng râm, lũ trẻ thỏa sức nô đùa. Những ngày mưa, lũ học trò buồn, gốc bàng, gốc phượng cũng vắng người râm ran trò chuyện. Chứng kiến bao lớp trò đi, trò đến. Phượng gắn với tình cảm học trò trong sáng, thiêng liêng, tình thày trò sâu đậm thủy chung. Ấp mình trong nắng cháy, mưa sa chỉ để tháng 5 rực cháy cả bầu trời, để mắt trò cuối cấp đỏ hoe, để cô thày thêm bồi hồi, xúc động. Có phải phượng cũng biết buồn? Phượng thắp lửa trời, ve râm ran khúc nhạc chia ly, khắc khoải đến nao lòng. Ai không buồn, không nhớ những kỷ niệm ấu thơ với chiều hè bên cánh diều căng gió chạy dọc triền đê thoang thoảng hương sen mát dịu.
Sen đầu hè, búp sen mơn mởn, lá khi cuộn tròn khi căng mọng tròn đầy. Nụ sen chúm chím, e ấp như thiếu nữ 18, đôi mươi. Hoa sen hoa dân dã nhưng cũng rực rỡ giữa muôn loài hoa đồng nội. Sen “gần bùn nhưng chẳng hôi tanh mùi bùn”. Ấu thơ trong tôi là những trưa hè lấy lá sen làm nón đến trường, thỉnh thoảng thay rổ đựng rau hay gói vài con cua, con ốc bắt được ở đồng; lấy nhụy sen cho bà làm hương ướp ấm chè, lấy hạt nấu bát xôi, bát chè sen thơm nựng. Và mùa sen tàn cũng là lúc cuối thu, sang đông, tranh thủ nước trong đầm đã cạn, chúng tôi rủ nhau đào củ sen về, lấy ngó làm rau ăn.
Nắng hạ chở cái nóng oi nồng, người dân quê thường không nghỉ trưa, các bà, các bác thường chọn nơi có đầm sen, bóng râm để hóng mát trò chuyện. Hương lúa đang kỳ con gái, hương sen quyện hòa theo cơn gió thoang thoảng về làng, vừa tao nhã mà yên bình.
Sen với những người dân quê mộc mạc, chân chất gắn với lúa, với hương đồng gió nội, gắn với mái đình làng. Với những người từng xa quê, qua đầm sen, chỉ cần hít một hơi thật sâu là đã cảm nhận thấy quê hương. Thế mới biết sen thân thương, mộc mạc nhưng có sức hút thật lạ kỳ. Đông y lấy sen làm thuốc. Thi sĩ, tao nhân lấy hương sen làm thi hứng, lấy hoa sen làm hội họa. Người quân tử chọn sen cho phẩm cách của mình.
Tiếng ve râm ran gọi hè, gọi những mùa kỷ niệm của tuổi ấu thơ cắp sách tới trường, của quê hương yêu dấu. Ve hát khúc trường ca mùa hạ để ai buồn đến nao lòng khi mùa phượng nở cháy trời. Lùi về một miền ký ức của lũ trẻ đầu trần, chân đất nhặt xác ve, những trưa hè cháy nắng chơi chắt chơi chuyền, chơi ô, đánh đáo. Tiếng ve nay đã hỗn tạp âm thanh của khói bụi công nghiệp. Hoa phượng nay cũng rợp khắp phố phường đâu còn của riêng trước cổng trường đón lớp học trò đi, học trò đến. Chỉ còn đó - hương sen tinh khôi, thanh khiết – phần hồn quê của mỗi người.
Bài: Thanh Nga
Ảnh: Nga Ly
Ý kiến ()